Deskundigen hebben ontdekt wat bekend staat als het “egoïstische zwermprincipe”.
Onder het ijs van de Weddellzee, ten noorden van Antarctica, is een enorm netwerk van onderwaternesten gevonden. Deze ontdekking heeft de wetenschappelijke gemeenschap met verstomming geslagen. Duizenden perfect gerangschikte structuren, gebouwd door een soort poolvis, onthullen tot nu toe onbekend voortplantingsgedrag en een niveau van sociale organisatie dat niemand had verwacht aan te treffen in zo’n onherbergzame omgeving.
De hoofdrolspelers van deze ontdekking zijn de Lindbergichthys nudifrons, kleine rotsvissen die overleven bij temperaturen onder nul. Elk individu graaft en bewaakt zijn eigen nest om zijn eieren te beschermen tegen roofdieren, een taak die constante waakzaamheid vereist. Maar wat verrassend is, is niet alleen hun beschermingsinstinct, maar ook de schaal en geometrische volgorde waarin deze schuilplaatsen over de zeebodem zijn verspreid.
Wetenschappers hebben verschillende bouwpatronen geïdentificeerd: geïsoleerde nesten, halvemaanvormig, ovaal of gegroepeerd in lijnen en U-vormen. In de dichtste verzamelingen lijken de individuen in het midden te profiteren van collectieve bescherming, volgens het zogenaamde “egoïstische kuddeprincipe”, waarbij de veiligheid toeneemt als ze door anderen worden omringd. De sterkere of agressievere individuen geven er daarentegen de voorkeur aan om hun nest solitair te houden, weg van de groep.
De studie, gepubliceerd door Phys.org, sluit omgevingsfactoren zoals temperatuur, licht of bodemsamenstelling uit als verklaring voor dit fenomeen. Alles wijst erop, zeggen de auteurs, dat het de interacties tussen de vissen zelf zijn die de verspreiding bepalen. Het is dus een vorm van spontane samenwerking die het risico op predatie vermindert en die tot nu toe alleen was gedocumenteerd bij tropische soorten.
Deze vondst dwingt ons om onze ideeën over het leven aan de polen te herzien. Sociale complexiteit en ruimtelijke organisatie zouden niet exclusief zijn voor warme wateren, maar ook gedijen in de meest extreme omgevingen op de planeet. Dat duizenden wezens hun gedrag coördineren in de ijzige duisternis van de Weddell laat een verbazingwekkend vermogen tot collectieve aanpassing zien.
Naast wetenschappelijke nieuwsgierigheid heeft de ontdekking ook ecologische implicaties. Het gebied voldoet aan de criteria om te worden beschouwd als een kwetsbaar marien ecosysteem, dat van cruciaal belang is voor de biodiversiteit op Antarctica. De beelden die werden verkregen tijdens de 2019 Weddell Sea Expedition versterken het voorstel om het gebied uit te roepen tot beschermd marien gebied, een belangrijke maatregel om de achteruitgang ervan te voorkomen.
Onderzoekers benadrukken dat deze nesten niet zomaar rariteiten op de zeebodem zijn, maar een weerspiegeling van een levenskracht die in staat is om zich zelfs in het pikkedonker te organiseren. In de bevroren stilte van de Weddell lijkt de natuur ons eraan te herinneren dat overleven niet alleen afhangt van kracht, maar ook van orde en samenwerking.
