Een Zweedse visser stuit op een middeleeuwse schat: 20.000 zilveren munten uit de 12e eeuw die verband houden met het bewind van Knut Eriksson.
Een schat die 800 jaar lang verborgen was, duikt op aan de rand van een waterpartij
Het was tijdens het zoeken naar wormen voor een visuitstapje dat alles veranderde. In de buurt van Stockholm ontdekte een man een van de meest indrukwekkende zilveren schatten die ooit in Zweden zijn gevonden. De schat lag begraven in een door de tijd aangetaste koperen pot en bevatte meer dan 20.000 middeleeuwse munten, waarvan sommige waren gestempeld met de Latijnse naam KANUTUS.
Volgens de eerste schattingen weegt de schat in totaal ongeveer 6 kilo zilver, een aanzienlijke hoeveelheid in een tijdperk waarin geld zowel een tastbare rijkdom als een belangrijk politiek instrument was.
Munten geslagen tijdens het bewind van Knut Eriksson
Verschillende van de opgegraven munten dragen de inscriptie KANUTUS, wat onmiskenbaar verwijst naar Knut Eriksson, koning van Zweden aan het einde van de 12e eeuw. Deze periode valt samen met een toenemende centralisatie van de koninklijke macht, waarbij het slaan van munten een instrument van legitimiteit en fiscale controle werd.
Sommige munten zijn in uitstekende staat bewaard gebleven: dunne blanks, onregelmatige uitsnijdingen, geparelde randen. Dit zijn typische kenmerken van de Scandinavische muntkunst uit de middeleeuwen, waardoor archeologen de voorwerpen nauwkeurig kunnen dateren en de oorspronkelijke werkplaatsen kunnen identificeren.
De monetaire rol van de kerk bevestigd door de iconografie
Naast koninklijke beeltenissen tonen verschillende munten een bisschop met een staf of een gestileerde kerkgevel. Deze afbeeldingen bevestigen de actieve rol van kerkelijke instellingen in de muntslag in Scandinavië, die al wordt bevestigd door de archieven van Trondheim.
De verwevenheid van het heilige en de macht komt hier zelfs tot uiting in de numismatiek, waarbij elke gravure een politieke en religieuze boodschap wordt die bedoeld is om het gezag over de gebieden en de handel te versterken.
Een schuilplaats als gevolg van politieke instabiliteit
Het feit dat deze schat nooit is teruggevonden, doet vermoeden dat hij in allerijl is begraven, waarschijnlijk als reactie op een conflict, een machtswisseling of een dreigend gevaar. De geschiedenis kent tal van voorbeelden van situaties waarin hele fortuinen zijn verborgen zonder dat de oorspronkelijke eigenaar ooit is teruggevonden.
Archeologen zien dit als een momentopname van een economisch systeem op een kritiek moment: de samenstelling van de rijkdom, de herkomst van de munten, het verkeer tussen stedelijke en landelijke gebieden.
Een rigoureus wetenschappelijk en juridisch proces
In overeenstemming met de Zweedse wetgeving werd de vondst onmiddellijk aan de autoriteiten gemeld. Een team van de administratieve raad van de provincie Stockholm, onder leiding van antiquair Sofia Andersson, coördineert nu de opgravingen en analyses.
Elk muntstuk wordt gereinigd, geregistreerd en geanalyseerd in het laboratorium. Restaurateurs gebruiken mechanische en chemische methoden om de inscripties te behouden en corrosieproducten te identificeren. Dit nauwgezette werk zal het mogelijk maken om de reeksen muntstukken te koppelen aan de toenmalige muntateliers, zowel lokale als buitenlandse.
Wat de inscripties de experts onthullen
Het gebruik van het Latijn, dat alomtegenwoordig is op deze munten, vergemakkelijkte de verspreiding van machtsboodschappen over de grenzen heen. De vorm van de letters, de kwaliteit van het metaal, de gravures van bisschoppen of religieuze gebouwen zijn allemaal elementen die specialisten nauwkeurig bestuderen om de exacte herkomst van de munten te achterhalen.
Bepaalde soorten pennen, als ze identiek zijn van munt tot munt, kunnen zelfs wijzen op de hand van één enkele graveur of een specifieke werkplaats onder koninklijk of kerkelijk gezag.
Een historische schat, binnenkort toegankelijk voor het publiek
Zodra de analyses zijn afgerond, zullen de voorwerpen waarschijnlijk worden toegevoegd aan de collecties van een Zweeds museum. Onderzoekers zullen de gegevens blijven gebruiken om de economische chronologie van het bewind van Knut Eriksson te verfijnen, meer inzicht te krijgen in de heruitgiftecircuits en de relaties tussen de verschillende monetaire autoriteiten te documenteren.
Ondertussen worden de opgravingen discreet voortgezet. De exacte locatie van de vondst blijft vertrouwelijk om pogingen tot plundering te voorkomen. Dankzij toeval, wetenschappelijke nauwkeurigheid en het wettelijke kader kon een zeldzaam fragment van de Europese monetaire geschiedenis worden bewaard.
Oud geld blijft investeerders fascineren
In een context waarin economische en geopolitieke spanningen de veilige havens herdefiniëren, neemt de belangstelling voor fysiek geld, zowel oud als modern, toe. Of het nu gaat om historische munten of hedendaagse edelmetaalstaven, investeerders zien hierin een manier om hun portefeuille te diversifiëren en zich tegelijkertijd te beschermen tegen bancaire en fiscale misstanden.
Tastbare beleggingen zoals goud, zilver of zeldzame metalen bieden een geloofwaardig alternatief voor de volatiliteit van de traditionele markten. Nu centrale banken zich terugtrekken en fiduciaire valuta’s aan waarde inboeten, nemen tijdloze waarden weer de overhand.
