In principe kan elk hout als brandstof worden gebruikt, mits het voldoende gedroogd is. De fysisch-chemische eigenschappen van hout variëren sterk, afhankelijk van de botanische soort van de boom waaruit het afkomstig is. Sommige soorten, zoals beuk en eik, zijn bijzonder gewild en worden als “de beste” beschouwd, terwijl andere, zoals spar en populier, door eigenaren van open haarden en kachels als “ongeschikt als brandstof” worden beschouwd. De waarheid ligt, zoals zo vaak, ergens in het midden. Populierhout geeft een hoge en heldere vlam, en de hoge temperatuur zorgt ervoor dat de wanden van de open haard en het schoorsteenkanaal worden gereinigd van roet en as. Het rookt niet, geeft geen vonken en laat geen roet en teerachtige stoffen achter.
Welk hout moet je gebruiken in kachels en haarden?
Het antwoord hangt af van het doel waarvoor je het vuur aansteekt: wil je lang warm blijven of snel een hoge temperatuur bereiken? Hardhout (haagbeuk, beuk, eik, es, iep) heeft een calorische waarde van 1900 – 2100 kWh/mp, brandt lang en gelijkmatig. Het is geschikt om langdurig warmte vast te houden.
Naaldhout (den, lariks, spar) ontbrandt gemakkelijk en is daarom zeer geschikt als aanmaakhout. Het levert iets minder warmte-energie (ca. 1700 kWh/mp), maar verspreidt een unieke harsgeur. Het nadeel van naaldhout is dat het aanzienlijke hoeveelheden teer en as produceert.
Zacht loofhout, waaronder onder andere populier, levert weliswaar slechts 1200 – 1500 kWh/mp warmte-energie, maar is niet alleen geschikt als aanmaakhout, maar ook als aanvulling op harde houtsoorten. Het droogt snel en is goedkoper dan harde houtsoorten. Tot deze groep behoren ook wilg, berk, els en linde.
Welke eigenschappen heeft populierenhout?
De botanische soort populieren (Populus) omvat ongeveer 100 soorten, waarvan er slechts vier in het wild groeien: witte populier, espenpopulier, grijze populier en zwarte populier. Populieren onderscheiden zich door de snelste groei van alle bomen in onze klimaatzone. In onze bossen groeit de espopulier als bijmenging. Het is een pioniersoort, wat betekent dat het als een van de eerste soorten gekapte gebieden, braakliggende terreinen en brandplekken koloniseert.
Vanwege de snelle groei is er ook onderzoek gedaan naar de teelt van populierenhybriden op plantages. Het belangrijkste doel van de plantages was de productie van hout voor de papierindustrie. In onze omstandigheden bleek het hout van dit type populierenkwekerijen echter duurder te zijn dan het hout van typische bossoorten.
Hoewel de Staatsbossen ook over een bepaalde hoeveelheid populierenhout uit plantages beschikken, is het het gemakkelijkst om in de bosbouw espenhout te kopen dat uit economische bossen is gewonnen. Espenhout is licht, zacht en licht ontvlambaar. Kenmerkend voor espenhout is dat het langzaam en gelijkmatig brandt. Dit is goed te zien aan het voorbeeld van een lucifer: een lucifer van esdoornhout brandt over een zeer klein stukje van ongeveer 3 mm, terwijl een lucifer van sparrenhout over de hele lengte kan vlammen.
Het hout van de espenpopulier is zeer homogeen, met het blote oog zijn de jaarringen en het onderscheid tussen vroeg en laat hout vrijwel niet te zien. Niet alleen lucifers kunnen van espenhout worden gemaakt; na het drogen wordt populierenhout compact (moeilijk te spijkeren), zeer licht en uitzonderlijk duurzaam. Van populieren werden planken voor paardenkarren, hekken en bijgebouwen, met name schuren, gemaakt. Zelfs niet-geïmpregneerd populierenhout, dat in wisselende weersomstandigheden wordt gebruikt, wordt zeer weinig aangetast door schimmels en insecten.
Populierenhout voor de open haard en de kachel
Populierenhout als brandstof is vergelijkbaar met lindehout en heeft een dichtheid van 0,41 g/cm³. De calorische waarde van populier is niet hoog en bedraagt ongeveer 1400 kWh/mp, wat neerkomt op ongeveer 4,1 kWh/kg. Hier moet worden verduidelijkt dat de schommelingen in de calorische waarde van verschillende houtsoorten binnen een breed bereik van 1200 tot 2100 kWh/mp voornamelijk het gevolg zijn van de gebruikte meeteenheid. Een kubieke meter hout, die als hulpeenheid wordt gebruikt bij de ontvangst en registratie van hout in de bosbouw, bevat niet alleen “zuiver” hout, maar ook schors en luchtruimtes tussen de rollen. Als we een stabielere eenheid nemen, namelijk kWh/kg, dan valt populierenhout met een waarde van 4,1 kWh/kg ruimschoots binnen het bereik van 4,0 kWh/kg (beuk) tot 4,2 kWh/kg (eik, kastanje, plataan) en 4,3 kWh/kg (berk, kers).
Populier heeft bijzondere voordelen: bij de verbranding van droog hout (en alleen dat is geschikt voor de kachel en open haard) geeft het een hoge en heldere vlam. Door de hoge temperatuur worden de wanden van de open haard en het rookkanaal gereinigd van roet en as. Het rookt niet, geeft geen vonken en laat geen roet en teerachtige stoffen achter.
Zoals u ziet, kan een overhaaste beoordeling zelfs in een ogenschijnlijk banaal geval als populierenhout niet waar zijn.
