Een archeologische vondst in het hart van een oude Duitse stad
In Brandenburg an der Havel, in de oude wijk Gotthardtkirchplatz, hebben preventieve opgravingen in het kader van de uitbreiding van de Sonnensegel-galerij een koperen ketel met zilveren munten uit de Dertigjarige Oorlog aan het licht gebracht. Deze kleine schat, die bijna vier eeuwen lang begraven had gelegen, werd gevonden in de ruïnes van een vakwerkhuis dat in de 17e eeuw was verwoest.
De vondst, gedaan door het Staatsbureau voor Monumentenzorg van Brandenburg (BLDAM), werpt een nieuw licht op de economische en ambachtelijke geschiedenis van deze roerige periode.
Drie munten, drie herkomstplaatsen, een Europees monetair stelsel in beweging
Archeologen hebben drie zilveren munten in en rond het vat geïdentificeerd:
- een Zwitserse Dicken geslagen in Zug in 1610, met de beeltenis van Sint Oswald,
- een Nederlandse halve rijksdaalder uit 1618, de monetaire referentie in Noord-Europa,
- een munt geslagen in Hamburg in 1634, met de naam van keizer Ferdinand II.
Elk van deze munten getuigt van de wijdverspreide circulatie van fiduciaire munten in Europa aan het begin van de moderne tijd. Ondanks hun beperkte aantal illustreren deze munten een wereld waarin financiële stabiliteit afhankelijk was van het vertrouwen in het werkelijke gewicht van het geld, in een tijdperk dat gekenmerkt werd door inflatie en devaluatie.
Economische context: tussen oorlog en monetaire crisis
De periode waarin deze munten werden verstopt, valt samen met de Kipper und Wipper-crisis, een monetaire ineenstorting als gevolg van het slaan van munten van slechte kwaliteit in de Duitse staten. In deze context gaven veel burgers er de voorkeur aan om thuis betrouwbaardere munten met een hoog zilvergehalte te bewaren. De gevonden ketel zou dus een vorm van vermogensbescherming zijn geweest, die zowel discreet als tastbaar was.
Aanwijzingen voor metaalbewerking
Naast de munten hebben archeologen fragmenten van plaatmetaal, loodslijm en metaalslakken gevonden, wat doet vermoeden dat er een ambachtsman aanwezig was die niet-ijzerhoudende legeringen bewerkte. Dit soort materiaal doet denken aan reparatie- of fabricageactiviteiten in de woning zelf.
De gevonden ketel lijkt dus toe te hebben behoord aan een goudsmid of metaalbewerker, wiens expertise deel uitmaakte van een lokale economische structuur die was opgebouwd rond de kerk en de huishoudelijke behoeften.
Een heuvel op het kruispunt van het heilige en het alledaagse
De Sint-Gotharduskerk, gebouwd op een gletsjerheuvel, torende uit boven een wijk die zowel residentieel als ambachtelijk was. De blootgelegde lagen tonen een continue bewoning sinds de middeleeuwen, of zelfs sinds de prehistorie, met sporen van Slavische graven en bodems die dateren uit de laatste ijstijd.
De heuvel diende dus als een zenuwcentrum: een plaats van aanbidding, bewoning en handel. De kleine familieateliers waren rond deze plek georganiseerd en voorzagen in de lokale vraag en de behoeften van reizigers.
Een toekomstige museale valorisatie
Het Archeologisch Staatsmuseum is van plan om deze stukken te restaureren en tentoon te stellen ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag in 2028. Een initiatief dat het publiek in staat zal stellen een onbekend deel van de economische geschiedenis van Noord-Duitsland te herontdekken aan de hand van drie objecten die de tijd en de grenzen hebben doorstaan.
Zilveren schatten, herinneringen aan een onstabiele tijd
Hoewel bescheiden in omvang, geeft de ontdekking van deze drie munten een volledig beeld van de handel, het hamsteren en het dagelijks overleven in een eeuw die gekenmerkt werd door oorlog, speculatie en verlies van vertrouwen in de munt.
Deze zilveren schat herinnert ons er door zijn eenvoud en diversiteit aan dat economische geschiedenis soms schuilgaat in de meest onopvallende details. Een waardevolle les in een tijd waarin het vertrouwen in de hedendaagse valuta’s opnieuw afbrokkelt.
Goud, zilver en belastingen: bakens in een onzekere wereld
In een context van inflatoire druk, monetaire instabiliteit en fiscale verscherping worden tastbare beleggingen weer aantrekkelijk voor spaarders.
Fysiek zilver biedt, net als investeringsgoud, een vorm van niet-bancaire zekerheid, die niet gekoppeld is aan het beleid van centrale banken. Beleggingen in edelmetalen kunnen dus een duurzaam alternatief vormen voor monetaire verwatering, terwijl ze tegelijkertijd passen in een logica van debankarisering of geoptimaliseerde vermogensoverdracht.
