De oceaan kan zelfs de meest ervaren onderzoekers verrassen, zoals bleek uit de storm die in december 2024 over de Stille Oceaan raasde. Satellieten registreerden toen golven van een bijna onvoorstelbare hoogte.
De SWOT-satelliet van het Europees Ruimteagentschap legde op 21 december een ongewoon fenomeen vast: golven met een gemiddelde hoogte van bijna 20 meter, met enkele reuzen die zelfs 35 meter hoog waren. Stel je een gebouw van elf verdiepingen voor dat met de snelheid van een sneltrein over de oceaan raast – zo zagen deze kolossen eruit.
Gigantische golven komen steeds vaker voor
Interessant genoeg vormde dezelfde storm het decor voor twee legendarische gebeurtenissen in de surfwereld. Terwijl waaghalzen records braken tijdens de Eddie Aikau Big Wave Invitational in Hawaï en in Maverick’s in Californië, kregen wetenschappers een unieke kans om hun oceanografische modellen onder extreme omstandigheden te verifiëren.
Onderzoekers onder leiding van Fabrice Ardhuin van het Franse Laboratorium voor Fysische en Ruimtelijke Oceanografie gaven de storm de naam Eddie en volgden de impact ervan over een afstand van 24.000 km. De golven die in slechts twee weken tijd in het noordelijke deel van de Stille Oceaan werden gegenereerd, legden een indrukwekkende afstand af via de Drake-straat tot aan het tropische deel van de Atlantische Oceaan. Een dergelijke reis van energie over de halve wereld laat zien hoe een enkel weersverschijnsel invloed kan hebben op de oceaanomstandigheden in totaal andere delen van de wereld.
In september 2025 verscheen in PNAS een onderzoek met verrassende conclusies. Het bleek dat de bestaande numerieke modellen de energie-inhoud van de langste oceaangolven overschatten. In werkelijkheid is de energie geconcentreerd in de dominante stormgolven, wat door wetenschappers werd vergeleken met de strategie van een bokser die zijn kracht concentreert in een paar krachtige stoten in plaats van deze te verspreiden over een groot aantal zwakkere stoten.
Deze baanbrekende ontdekking was mogelijk dankzij satelliettechnologie, die een revolutie teweegbracht in de oceanografie. Voorheen moesten wetenschappers voornamelijk vertrouwen op computersimulaties en metingen met boeien, die vaak niet bestand waren tegen de krachtigste stormen. SWOT biedt continue observaties vanuit een baan om de aarde, die niet beschikbaar zijn voor traditionele meetmethoden.
Gegevens van het ESA Climate Change Initiative Sea State-project tonen aan dat de hoogste golven van de afgelopen 34 jaar werden geregistreerd in januari 2014 tijdens de Hercules-storm op de Atlantische Oceaan. Ze bereikten toen een hoogte van 23 meter en veroorzaakten aanzienlijke schade van Marokko tot Ierland. Hoewel Eddie dit record niet heeft verbroken wat betreft de maximale hoogte van afzonderlijke golven, onderscheidde hij zich door een uitzonderlijk hoge gemiddelde hoogte over een enorm gebied.
De wetenschap staat nu voor een nieuwe uitdaging: het onderzoeken van het verband tussen de intensiteit van dergelijke verschijnselen en klimaatverandering. Ardhuin geeft toe dat dit geen gemakkelijke taak zal zijn, omdat zulke krachtige stormen gemiddeld eens per decennium voorkomen, wat het moeilijk maakt om langetermijntrends te identificeren. Een bijkomende complicatie is de invloed van de omstandigheden op de zeebodem op de vorming van kustgolven.
Nieuwe mogelijkheden voor satellietmonitoring bieden echter hoop op een beter begrip van deze processen. Hoewel ik sceptisch sta tegenover sommige optimistische voorspellingen, ben ik van mening dat instrumenten zoals SWOT onmisbaar zijn in een tijd waarin klimaatverandering van invloed kan zijn op de frequentie en kracht van extreme weersomstandigheden. Dankzij deze instrumenten kunnen kustgemeenschappen wellicht beter worden beschermd tegen de gevolgen van zware stormen, wat vooral belangrijk is voor de miljoenen mensen die in de buurt van de oceanen wonen.
